ماریانا ون زلر برنامه ساز شبکه تلویزیونی نشنال جئوگرافیک هشت بازار سیاه/ بازار قاچاق را بررسی و نتیجه را در یک مجموعه هشت قسمتی به نام قاچاق عرضه کرده. او در این مجموعه به مخفیگاه قاچاقچیها رفته و رو در رو با آنها صحبت کرده. تلاش خانم ون زلر این است که دلایل ریشه ای قاچاق را کشف کرده و نمایش دهد. در یکی از قسمتهای این مجموعه ماریانا به موضوع قاچاق کوکائین پرداخته و در جستجوی دلایل ریشه ای قاچاق به کشورهای پرو و کلمبیا سفر کرده است. در این اپیزود در مورد این مستند صحبت میکنم، ضمنا با یکی از جوانان مرزنشین ایرانی که در قاچاق بنزین فعال بوده هم گفتگویی انجام داده ایم که شنیدنی است.

Trafficked- Cocaine, Mariana Van Zeller, 2020, 50 min, National Geography TV

تکمیلی، در باره دمیس هاسابیس مدیرعامل شرکت دیپ مایند

Demis Hassabis, CEO of DeepMind

فیلم مستند آلفاگو یکی از مهمترین اتفاقات در زمینه هوش مصنوعی را به تصویر کشیده. بازی «گو» یک بازی باستانی است که هنوز در کشورهای آسیای جنوب شرقی رواج دارد. برای دهه ها نوشتن یک برنامه کامپیوتری که بتوان با آن بازی گو را انجام داد پیچیده ترین معمای هوش مصنوعی بشمار میرفت. تعداد حالات ممکن در این بازی بیشتر از اتمهای موجود در جهان هستی است و همه دانشمندان تصور میکردند که حل این معمای هوش مصنوعی دهه ها زمان میبرد. مهندسین شرکت دیپ مایند بعد از دو سال برنامه کامپیوتری ای نوشتند و برای بازی با قهرمان بلامنازع جهان آماده کردند. بقیه این ماجرای شنیدنی و این اتفاق بزرگ در دانش بشری را در اپیزود 16 بشنوید.   

Alphago, Greg Kohs, 2017, 90 min, Youtube

الکس لویس در هجده سالگی بخاطر یک سانحه رانندگی حافظه اش را از دست داد. برادر دوقلویش مارکوس از آن به بعد به الکس کمک کرد تا او حافظه اش را باز یابد. اما برای سالها مارکوس تلاش کرد حقایقی در مورد کودکی خود و برادرش را از او پنهان کند. حقایقی در آزار جنسی که در زمان کودکی دیده بودند. 

شنیدن این اپیزود برای همه کسانیکه فرزند دارند توصیه میشود. 

Tell Me Who I Am? Ed Perkins, 86 min, Netflix, 2019

باغ ایرانی یکی از عناصر اصلی فرهنگ ایرانی است و با یک سبک معماری مشخص از زمان کورش بزرگ در ایران رواج داشته. مانتی دان مستندساز معروف انگلیسی در یک مستند دو قسمتی به کشورهای اسپانیا، مراکش، ایران، هند، انگلیس و ترکیه سفر میکند و از «باغهای بهشتی» آن کشورها بازدید میکند. در این اپیزود در مورد سبک معماری باغ ایرانی و باغ های بهشتی صحبت میشود. این فرصت رو هم داشتیم تا از صحبتهای ارزشمند دکتر محمد قاریپور استاد دانشگاه مورگان امریکا هم استفاده کنیم.  

Paradise Gardens, Monty Don, BBC, 2018

کائو دوانگ، میلیاردر چینی، مالک چند کارخانه تولید شیشه خودرو در چین بود. او در سال 2014 یک کارخانه تعطیل شده در ایالت اوهایو آمریکا را خریداری کرد  و بعد از آن شروع به تولید شیشه در آن کارخانه نمود. او برای تولید در آن کارخانه محبور بود تا دویست نیروی چینی را به امریکا منتقل کند تا در دوره راه اندازی کارخانه در کنار هزار نیروی کار امرکایی محلی حضور داشته باشند. فیلم مستند کارخانه آمریکایی چالشهای مختلف این کارخانه و خصوصا تفاوت فرهنگی بین کارکنان شرکت را به زیبایی به تصویر کشیده. فیلم مستند کارخانه آمریکایی برنده جایزه اسکار بهترین فیلم مستند سال 2019 شد. 

American factory, Steven Bognar& Julia Reichert, 2019, Netflix, 110 Min.

فیلم مستند «نبرد پیش رو با چین» در مورد رابطه  قدرت اقتصادی شماره یک و شماره دوی دنیاست که هردو مجهز به سلاحهای اتمی هستند و مدام برای استفاده از این سلاحها برنامه ریزی و تمرین میکنند. این فیلم تلاش میکند تا رقابت نظامی بین مریکا و چین را از دریچه چشم چین ببیند و روایت کند. جان پیلگر مستندساز استرالیایی به خطوط مقدم جنگ احتمالی بین امریکا و چین در کشورهای محتلف آسیایی سفر میکند و اطلاعات تکان دهنده ای از آن نحوه حضور امریکا در آن نقاط ارائه میکند.

The Coming War on China, John Pilger, True Story Documentary Channel (Youtube), 112 Min

در اپیزود یازدهم پادکست داکس فیلم مستند امپراتوری آمازون: ظهور و سلطه جف بیزوس روایت شد. در این مستند راجع به زندگی جف بیزوس، تاریخچه شرکت آمازون، انتقادات نسبت به عملکرد این شرکت و همینطور سایر کسب و کارها و دغدغه های بیزوس صحبت شد.

Amazon Empire: The Rise and Reign of Jeff Bezos, James Jacoby, 2020, Frontline (available on Youtube)

در این اپیزود فیلم مستند جنگهای آووکادو از مجموعه مستند "پوسیده" را روایت کردم و در حین روایت هم در مورد  کشاورزی و آبیاری در ایران صحبت کردیم و از حضور اقلیم شناس برجسته کشورمان، دکتر ناصر کرمی، بهره بردیم. هر قسمت از سریال مستند پوسیده در مورد یک ماده غذایی و چالشهای تولیدی اش صحبت میکند و مجموعه مستند ارزشمندی است. این فیلم مستند هم اطلاعات بسیار جالبی را به مخاطب عرضه میکند مثلا اینکه در مکزیک محموله آووکادو با اسکورت نظامی صادر میشود یا نکات جالب دیگر در مورد تولید آووکادو در شیلی و آمریکا. حتما بشنوید.

Avocado Wars, Lucy Kennedy, Netflix

اپیزود نهم پادکست داکس در مورد نسل کشی ارامنه در سال 1915 و به دست دولت عثمانی است. در این اپیزود سه فیلم مستند بررسی شد تا زوایای مختلف این فاجعه انسانی، دیدگاهها، ادعاها و دفاعیات هر دو طرف در گیر این مناقشه، یعنس کشورهای ترکیه و ارمنستان، تشریح شود.

• AGHET – The Armenian Genocide, Eric Friedler
• Armenia: Common Pain, Al Jazeera World
• Remembering The Armenian Massacres, BBC, Lara Petrossians

مایکل مورمستند ساز مشهور امریکایی در این فیلم ایده طنزگونه حمله به کشورهای مختلف در قالب یک ارتش یکنفره رو دنبال میکنه. برنامه مایکل مور این بود که به کشورهای مختلف سفر کنه و بصورت نمادین اونجاها رو فتح کنه و یه چیزهای خوبی از هر کشور برای امریکا بیره. فیلم (بعد به کجا حمله کنیم) شرح سفرهای مایکل مور به هشت اروپایی و یک کشور افریقایی است. او در این سفرها دستاوردهای مثبت هرکدام از این کشورها رو ارزیابی و با یک رویه انتقادی با امریکا مقایسه میکنه.  

Where to invade Next? Michael Moore

شاید خیلیها بیل گیتس رو تنها به این خاطر اینکه یکی از ثروتمند ترین افراد دنیاست میشناسند. بیل گیتس با ارائه محصولات و اجرای پروژهایش در حوزه های محتلف، دنیا رو تغییر داده. بی شک او یکی از تاثیرگذارترین افراد روی کره زمین است. این اپیزود بر اساس مستند سه قسمتی ‘درون مغز بیل گیتس’ ساخته شده که در آن به بیوگرافی زندگی بیل گیتس، چکونگی تاسیس شرکت مایکروسافت، آشنایی با همسر، دوستان قدیم و جدید و دغدغه های فعلی او پرداخته شده.

Inside Bill's Brain: Decoding Bill Gates, Davis Guggenheim, Netflix

در اپیزود قبل از ثروت عظیم کشور کنکو گفتیم، ثروت عظیمی که دستاوردش برای خود کنگو تابحال یک تاریخ عجیب و غریب از جنایت و محرومیت بوده. در این اپیزود در مورد تحولاتی که منجر به استقلال کنگو شد واینکه چرا پاتریس لومومبا اولین نحست وزیر این کشور به دست عوامل استعمار به قتل رسید صحبت میکنیم. در ادامه هم دو فیلم مستند مرتبط با موضوع بررسی میشه و در انتها توضیحاتی در مورد برده داری در قرن نوزدهم میلادی ارائه میشه.

1. King Leopold's Ghost, Pippa Scott & Oreet Rees, 2006, Youtube

2. White King, Red Rubber, Black Death; Peter Bate, 2003, BBC

روایتی که در اپیزود پنجم پادکست داکس براتون تعریف میکنم مربوط میشه به یکی از بزرگترین ستمها و کشتارها در تاریخ بشریت که علیرغم بزرگی فاجعه خیلی کم بهش پرداخته شده. این روایت مربوط میشه به دوره سیاه و تاریکی که کشور کنگو زیر استعمار کشور بلژیک بود. 

1. King Leopold's Ghost, Pippa Scott & Oreet Rees, 2006, Youtube

2. White King, Red Rubber, Black Death; Peter Bate, 2003, BBC

جیرو اونو سرآشپز 85 ساله رستوران سوشی خودش در توکیو است. رستوران جیرو یکی از معروفترین رستورانهای دنیاست و نشان سه ستاره میشلین رو هم دریافت کرده، رستورانی با دکوراسیونی بسیار ساده و کوچک با تنها ده صندلی! فیلم مستند "جیرو رویای سوشی میبیند" راجع به فلسفه زندگی جیرو اونو و ذهن کمالگرای اوست. 

Jiro Dreams of Sushi, David Gelb, 2011

در این اپیزود قسمتی دیگر از مجموعه مستند پول کثیف رو تشریح و بررسی میکنم که مربوط میشه به سوابق کاری دونالد ترامپ و اینکه چطور علیرغم عملکرد نه چندان موفقش در تجارت، چطور برای خود شهرتی بعنوان یک تاجر موفق  در بین افکار عمومی دست و پا کرد.

Dirty Money. Con Man, Fisher Stevens, 2018, Netflix

در این اپیزود قسمتی از مجموعه مستند پول کثیف رو تشریح و بررسی میکنم که مربوط میشه به رسوایی عظیم شرکت فولکس واگن آلمان و تقلبی که در مورد میزان آلایندگی ماشینهای دیزلی اش داشت.

Dirty Money-Hard Nox, Directed by Alex Gibney, 2018, Netflix

اپیزود اول پادکست داکس در مورد فیلم مستند معضل اجتماعی است. این مستند که در شبکه پخش نتفلیکس منتشر شده به تشریح پیامدهای منفی شبکه های احتماعی در جامعه بشری میپردازه. 

Social Dilemma, Directed by Jeff Orlowski, 2020, Netflix