Het is kurkdroog in Europa voor de vierde keer in vijf jaar tijd. Het contrast met 2021 kan niet groter, toen overstromingen grote schade aanrichten. Water speelt een grote, veerkrachtige rol in onze landschappen en natuurfilmer Arthur de Bruin brengt dat prachtig in beeld in zijn nieuwe film Nederland onder water. Anthonie spreekt met Arthur over zijn fascinatie voor onderwaternatuur, de totstandkoming van zijn film en het waterbeleid in Nederland. We spreken over de barrières die onderwaterdieren tegenkomen en de vernuftigheid van onderwaterdieren om hiermee om te gaan. Is waterrecreatie een probleem? En hoe komt het dat er meer neerslag valt, maar droger wordt in Nederland? Arthur pleit voor kathedraaldenken, met verbeeldingskracht 100 jaar vooruit kijken. We eindigen met tips om droogte tegen te gaan en zelf onderwaternatuur te beleven.

De leestip van Arthur is ‘Drinkbare rivieren’ van Li An Phoa en Maarten van der Schaaf, uitgegeven bij Atlas Contact.

Wil je reageren? Dat kan via @toekomstnatuur op Twitter, @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Je kunt Arthur bereiken via https://www.blikonderwater.nl/.

Zestig jaar geleden startte het Europese landbouwbeleid, in 1962. Het bracht enorme veranderingen teweeg in de landbouw en in de samenleving. Hoe heeft het Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) zich in de afgelopen decennia ontwikkeld? Hoe ziet het landbouwbeleid er nu uit? Welke speelruimte hebben lidstaten? En zit er ambitie in? Anthonie spreekt hierover met Sarah Westenburg, strategisch adviseur bij Boerennatuur en goed ingevoerd op het dossier. Na zestig jaar blijkt het GLB nog altijd van grote invloed, maar ook complex en verweven met talloze andere beleidsterreinen. Je hoort wat er verandert als op 1 januari 2023 het nieuwe stelsel ingaat, voor zover dat voor Nederland nu bekend is. Omdat Europa met talloze uitdagingen geconfronteerd wordt, staan we ook stil bij de mogelijke gevolgen van Oekraïne als EU-kandidaatslid. We eindigen met een oproep van Sarah voor voedselbeleid en een pleidooi om bestaande kennis beter te benutten. Daarvoor tipt Sarah de volgende rapporten uit de (soms niet zo) oude doos:

RIVM (1988) Zorgen voor Morgen - Nationale Milieuverkenning

Egbert Schuurman (1987) Crisis in de landbouw

Jan Douwe van der Ploeg (2017) Het belang van boerenlandbouw: een verwaarloosde waarheid

Documentaire Sicco Mansholt

Het Mansholtplan (1969)

Westhoff en Van Leeuwen (1959) De Zwarte Adem

Platform voor Duurzame Financiering (2022) Financing regenerative agriculture

Naast bovenstaande rapporten is de leestip van Sarah ‘Changing the food game’ van Lucas Simons.

Wil je meer horen over hoe de Europese landbouwoverschotten een dreigende hongersnood in Rusland voorkwamen in 1990? Beluister dan deze aflevering van de podcast Betrouwbare Bronnen (vanaf minuut 17:41).

Wil je reageren? Dat kan via @toekomstnatuur op Twitter, @toekomstvoornatuur op Instagram of door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.Je kunt Sarah vinden via @researchsaar en Boerennatuur via @BoerenNatuurNL.

Metingen en cijfers spelen een belangrijke rol in onze maatschappij. Ook in de natuur wordt er volop gemonitord en daarom duiken we in deze aflevering in de rol van data en monitoring in natuurbeleid en natuurbeheer. Anthonie spreekt met Chris van Swaay, Europees vlinderexpert, projectleider bij De Vlinderstichting en sinds 1989 grondlegger van het meetnet vlinders. Je hoort wat een dienstweigering ‘in de oude tijd’ teweeg kan brengen, hoe Staatsbosbeheer toen over vlinders dacht en hoe de dagvlinderfauna in Nederland in drie decennia drastisch veranderde. We spreken over het belang van langjarige, gestructureerde tellingen, veldervaring en de risico’s van big data. Natuurlijk komen er ook verhalen langs over vroeger en hoor je welke veranderingen er zich in Europa afspelen op vlindergebied en hoe het beleid daarop in kan spelen. En is de natuur op heideterreinen op de droge zandgronden in Nederland nog wel te redden?

De leestip van Chris is ‘Erfgenamen van de aarde’ van Chris Thomas. Reacties op deze aflevering zijn welkom via Twitter @birdingstip en @ToekomstNatuur. Of op Instagram via @toekomstvoornatuur. Reageren kan ook door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Je kunt Chris vinden op Twitter via @chrisvanswaay en De Vlinderstichting via @vlinderNL.

Je zou deze aflevering kunnen samenvatten als een omgevallen boekenkast met allemaal inspirerende natuurboeken. Anthonie spreekt met Bart Wessels over het uitgeven van natuurboeken en de rol die boeken spelen bij natuurbeleving en – bescherming. Bart is boekenliefhebber, vogelaar en directeur van de KNNV Uitgeverij. We spreken over de toename van het verschijnen van goede natuurboeken en de rol van corona daarin, hoe een goed boek tot stand komt en de invloed van boeken op natuurbeleving. Ook duiken we de geschiedenis in en daar ontdekken we dat sommige boeken zeer invloedrijk zijn geweest. En natuurlijk krijg je talloze gouden tips van Bart over boeken die je echt gelezen moet hebben. Hieronder staan ze allemaal vermeld.

De leestips van Bart Wessels:

Handboek Europese vogels – Nils van Duijvendijk en AGAMI (Marc Guyt)

Vuurvlieg, mier en vlinder – Petra Vijncke

Doorgelicht– Bram Langeveld en Arie van ‘t Riet

De ontdekking van de natuur – Hans Mulder

De uitvinder van de natuur – Andrea Wulf

Schemervluchten – Helen Macdonald

De andere boeken die Bart noemt:

Stoepplantjesalbum– Hortus Botanicus Leiden

Rachel Carson, op de bres voor de aarde – Medard Hilhorst

De wereld is mijn atelier – Erik van Ommen

Orchideeën in Nederland - Mark Meijrink, Eric Hartgers en Mark Engels

Veldgids Hommels- Martijn Kos, Vincent Kalkman, Jeroen de Rond en John Smit

Veldgids Dagvlinders - Irma Wynhoff, Chris van Swaay en Pieter Vantieghem

Veldgids Kustvissen - Mark Groen, Mick Vos en Sanne Ploegaert

Veldgids Kevers- Karl Wilhelm Harde, Matthias Helb en Kay Elzner

Reacties op deze aflevering zijn welkom via Twitter @birdingstip en @ToekomstNatuur. Of op Instagram via @toekomstvoornatuur. Reageren kan ook door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Je kunt Bart vinden op Twitter via @bartwessels en de KNNV Uitgeverij via @knnvuitgeverij.

Hoe zit de natuurbescherming in België en met name Vlaanderen in elkaar? Welke onderwerpen spelen er en wat kunnen we in Nederland leren van de Vlaamse aanpak? Anthonie spreekt hierover met Annelies Jacobs, bioloog en wetenschappelijk medewerker van Natuurpunt. Annelies is bovendien fervent liefhebber van wilde planten en speurde in 2021 een jaar lang heel België af naar wilde planten. Als een echte plantendetective zocht ze op oude kaarten en in vergeten publicaties naar oude vindplaatsen van zeldzame plantensoorten. Wat deed dit speurwerk met Annelies? In deze aflevering spreken we ook over schuivende referentiebeelden (shifting baselines) en waarom het belangrijk is om het daarover te hebben in het natuurbeheer.

De leestip van Annelies Jacobs is ‘12.000 jaar Bos ‘t Ename’ van Guido Tack, Pieter Blondé, Martin Hermy en Paul van den Bremt.

Reacties op deze aflevering zijn welkom via Twitter @birdingstip en @ToekomstNatuur. Of op Instagram via @toekomstvoornatuur. Reageren kan ook door een mailtje te sturen naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl. Je kunt Annelies vinden op Twitter via @annelies_ja.

De maatschappelijke reuring over de stikstofplannen van het kabinet Rutte 4 is groot. Waarom is stikstof zo’n probleem en hoe pakt de overheid dat aan? Anthonie spreekt hierover met Christianne van der Wal, minister voor Natuur en Stikstof. We bespreken de roerige tijd die de minister doormaakt, hoe ze tot haar beleid gekomen is en wat daar de gevolgen van zijn. Waarom worden biologische en natuurinclusieve boeren niet uitgezonderd van de plannen? En zijn de sociale gevolgen van het beleid wel voldoende in beeld? Ook staan we stil bij het huidige natuurbeleid: was de decentralisatie wel een goed idee en hoe kan het beleid verbeteren? We eindigen met de blik op de toekomst: dat het zoeken naar balans tussen economie en ecologie, met alle gevolgen van dien, nog een hele opgave is. Maar Christianne van der Wal gaat ervoor.

De leestip van Christianne van der Wal is ‘Het landschap, de mensen’ van Auke van der Woud.

Reacties op deze aflevering zijn welkom via Twitter @birdingstip en @ToekomstNatuur. Sinds kort zit deze podcast ook op Instagram, te volgen via @toekomstvoornatuur. Reageren kan ook via een mailtje naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Buiten is geluk te vinden. Als je goed observeert, kom je op veel plekken sporen van dieren tegen. Wat gebeurt er met je als je door de ogen van dieren naar je omgeving kijkt? Anthonie spreekt hierover met Aaldrik Pot, spoorzoeker, schrijver en provinciaal adviseur bij Staatsbosbeheer in Noord-Nederland. Waar moet je beginnen als je naar diersporen op zoek wilt? En hoe brengt je dat geluk? We spreken ook over de filosoof Arne Naess, over een diepe verbondenheid met natuur, over houtkap en natuurlijk over boeken.

De leestips van Aaldrik zijn 'De zilvermeeuw' van Kees Camphuijsen en 'On the animal trail' van Baptiste Morizot.

Reacties op deze aflevering zijn welkom via Twitter @birdingstip en @ToekomstNatuur. Je kunt Aaldrik bereiken via @aaldrikpot en zijn website aaldrikpot.nl. Deze podcast kun je ook volgen op Instagram via @toekomstvoornatuur. Reageren kan ook via een mailtje naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Hoe wordt Nederland natuurinclusief? En wat betekent dat voor bouw- en vastgoedbedrijven? Anthonie spreekt hierover met Onno Dwars, eindbaas (CEO) van Ballast Nedam Development. Onno benadrukt het belang van buitenspelen door kinderen en illustreert dat aan de hand van zijn eigen jeugd die hij eindeloos in de zandbak doorbracht. Onno ontdekte in 2005 dat de bouw- en vastgoedsector eigenlijk geen binding had met natuur, maar maakt zich inmiddels persoonlijk hard voor een positieve impact op biodiversiteit door van natuurinclusief bouwen de standaard te maken. Hoe verloopt het samenspel met politiek en natuurorganisaties? En doet Ballast Nedam Development genoeg voor biodiversiteitsherstel? Ook staan we stil bij de rol van de oorlog in Oekraïne en de opkomst van biobased materialen.

De leestip van Onno is een vogelgids van Vogelbescherming Nederland speciaal voor kinderen. Er zijn er verschillende, bijvoorbeeld ‘De slimste vogelgids Junior’.

Reacties op deze aflevering zijn welkom via Twitter @birdingstip en @ToekomstNatuur. Sinds kort zit deze podcast ook op Instagram, te volgen via @toekomstvoornatuur. Reageren kan ook via een mailtje naar toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

De manier waarop mensen naar natuur kijken is aan verandering onderhevig. Achter elk natuurbeeld gaat een ethiek schuil met verschillende uitgangspunten en verwachtingen van natuur. Anthonie spreekt hierover met Martin Drenthen, milieufilosoof en universitair hoofddocent aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Wat betekent dit voor natuurbeheer en natuurbescherming? We bespreken verschillende ethische dilemma’s, zoals het samenleven met de wolf in een gecultiveerde wereld. En is er na het inzaaien van planten nog sprake van wilde natuur? Martin heeft tenslotte een belangrijke oproep voor natuurorganisaties. We concluderen dat het drukbevolkte Nederland bij uitstek een plek is om onze samenleving natuurinclusief te maken en te ondervinden waar de grenzen daarvan liggen.

De leestip van Martin is ‘Wild souls’ van Emma Marris. Dit boek verschijnt eind juni 2022 in een Nederlandse vertaling: Waarom wilde natuur niet meer bestaat (Nieuw Amsterdam). Martin’s bonustip is ‘Zoopolis – A Political Theory of Animal Rights’ van Sue Donaldson

Reacties op deze aflevering zijn welkom via Twitter @birdingstip en @ToekomstNatuur. Je kunt Martin Drenthen bereiken via @Martin_Drenthen. Reageren kan ook via toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Hoe wordt de natuurbeweging een evenwichtigere afspiegeling van de samenleving? In het eerste deel van deze special gaat het over de rol van vrouwen in de natuurbescherming. Anthonie spreekt hierover met Natasja Oerlemans, hoofd Landbouw en Voedsel bij het Wereld Natuur Fonds. Aan het einde van de 19e eeuw speelden adellijke vrouwen een cruciale rol bij de start van de natuurbescherming in Europa. Hoe staat dat er nu voor? Ook spreken we over de rol van een internationale natuurorganisatie in Nederland: waarom is WNF hier actief en op welke thema’s? We komen uit bij het Deltaplan Biodiversiteitsherstel, hoe dat ontstaan is en op welke manieren er vanuit dit Deltaplan gewerkt wordt aan maatschappij-breed herstel van biodiversiteit.

De leestip van Natasja is ‘Het landschap, de mensen’ van Auke van der Woud.

Reacties op deze aflevering zijn welkom via Twitter @birdingstip en @ToekomstNatuur. Je kunt het Wereld Natuur Fonds bereiken via @wwfnederland. Reageren kan ook via toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Als de mens ergens forse invloed op natuur heeft, is dat wel in de Delta in het zuidwesten van Nederland. Toch blijkt natuur binnen menselijke kaders van dijken en keringen verbazingwekkend veerkrachtig. In deze aflevering van Toekomst voor Natuur spreekt Anthonie hierover met Dirk van Straalen, ecoloog, vogelonderzoeker en voorzitter van de Werkgroep Zeearend Nederland. Dirk groeide op bij de Hellegatsplaten en raakte gefascineerd door de vogelrijkdom in het gebied. Hij ontpopte zich tot bevlogen natuurbeschermer. In deze aflevering spreken we over de gevolgen van de alsmaar toenemende recreatiedruk in de Delta, over de kettingreactie die volgde op het zoet worden van het Krammer Volkerak. En natuurlijk hebben we het ook over zeearenden, waarvoor de Delta een ware kraamkamer blijkt. Hoe zit dat met windmolens, kunnen die samengaan met vogelrijke gebieden? Dirk deelt met ons de laatste inzichten uit het onderzoek van de Werkgroep Zeearend Nederland. In de Delta blijkt 'natuurbouw' door de mens verrassend goed uit te kunnen pakken, mits we rust en ruimte garanderen. En dat is goed nieuws.

De leestip van Dirk is 'De zeearend' van Nienke Beintema.

Reacties op deze aflevering zijn welkom via Twitter @birdingstip en @ToekomstNatuur. Je kunt Dirk bereiken via @DirkStraalen. Reageren kan ook via toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.

Het gaat in grote delen van Europa niet goed met natuur in agrarische landschappen. Hoe kan dat? Wat doet dat met natuurbeschermers? En hoe werken we aan herstel? Anthonie spreekt hierover met Ben Koks, onafhankelijk vogelonderzoeker, natuurbeschermer en landbouwdenker. Ben doet al jarenlang internationaal onderzoek aan akkervogels en deelt zijn fascinatie met ons. Overal in de wereld blijken er boeren te zijn die deze liefde voor vogels en natuur delen. Hoe zetten we dat in voor natuurherstel? Ben deelt een prikkelend alternatief voor het debat over weidevogels en predatie. We spreken ook over kloosterlandbouw, over de lessen uit Vlaanderen en de gevolgen van de oorlog in Oekraïne voor Europese landbouwnatuur. En Ben geeft tips aan jongeren die actief zijn met agro-ecologie. Wanneer staat er een nieuwe leider op? We concluderen dat natuur en landbouw op sommige plekken wel degelijk kunnen samengaan, mits we aan de bak gaan en beleid en beheer baseren op de ecologie van planten en dieren.

De leestip van Ben is het boek Inglorious van Mark Avery.

Reacties zijn welkom via https://www.vlinderstichting.nl/toekomstvoornatuur of via Twitter @birdingstip en @ToekomstNatuur. Je kunt Ben Koks vinden op Twitter via @demanopdedijk.

Wilde natuur, bestaat dat nog? In deze tweede aflevering van Toekomst voor Natuur duiken we in de wereld van wildernis en rewilding (herwildering), een beweging die steeds meer mensen aanspreekt. Anthonie spreekt met Liesbeth Bakker, buitengewoon hoogleraar Rewilding Ecology aan Wageningen Universiteit en co-auteur van het nieuwe boek ‘Rewilding in Nederland’. In deze aflevering hoor je wat rewilding eigenlijk inhoudt en bespreken we het maatschappelijk debat rondom de grazers in de Oostvaardersplassen. Is het 'hokjesdenken' in het natuurbeleid eigenlijk wel klaar voor meer natuurlijkheid? En wat kunnen we verwachten van het nieuwe boek? We eindigen positief: er zijn heel veel dingen die wilder kunnen. Zelfs op een manege.

Reacties zijn welkom via https://www.vlinderstichting.nl/toekomstvoornatuur of via Twitter @birdingstip en @ToekomstNatuur.

De leestip van Liesbeth is Wilding van Isabella Tree.

“Natuurbescherming is emotie”. In deze eerste aflevering van Toekomst voor Natuur maken we een balans op van natuurbescherming in de afgelopen twintig jaar, met speciale aandacht voor de rol van onderzoek. Anthonie spreekt met David Kleijn, hoogleraar Plantenecologie en Natuurbeheer aan Wageningen Universiteit. We beginnen met onszelf af te vragen wat natuur is en of de mens daarbij hoort of niet. Daarna hebben we het over geruchtmakend onderzoek aan de effectiviteit van agrarisch natuurbeheer en de gevolgen voor het natuurbeleid. Waar staan we anno 2022 met natuurbescherming in Nederland? Hoe staat Nederland internationaal op de kaart? En wat doet David om studenten voor te bereiden op de uitdagingen van onze tijd? 

We eindigen met een belangrijke vraag aan jou: welke natuur willen wij behouden in Nederland? Reageer op deze vraag via Twitter. Anthonie bereik je @birdingstip en @ToekomstNatuur en David bereik je @David_Kleijn. Reacties zijn ook welkom via https://www.vlinderstichting.nl/toekomstvoornatuur.

De leestip van David is ‘De ontdekking van de natuur’ van Jan Luiten van Zanden en anderen, uitgegeven bij Uitgeverij Prometheus.

In de trailer van de podcast 'Toekomst voor Natuur' vertelt de host, Anthonie Stip, wat je in deze podcast kunt verwachten. De eerste aflevering van de podcast verschijnt op 5 maart 2022. Toekomst voor Natuur wordt gemaakt voor De Vlinderstichting. Reageren kan via toekomstvoornatuur@vlinderstichting.nl.